Bouwprojecten in de zorg, ze vormen een ware uitdaging voor de aannemer. Niet in de laatste plaats vanwege de hoge eisen die aan de verschillende ruimtes gesteld worden. Denk maar eens aan die onderzoeks- en behandelruimtes waar met ioniserende straling gewerkt wordt. Die straling mag niet uit een ruimte weglekken. Dat is mogelijk door wanden, plafonds en vloeren van lood te voorzien. En natuurlijk moet ook de deur lood bevatten. In dit blog vertellen we je over deze zorgdeuren met lood. Over de mogelijkheden en over de punten waar je op moet letten bij het toepassen ervan.
Ioniserende straling, wat is het en waar wordt het gebruikt?
Ioniserende straling is straling die zo rijk is aan energie dat het een elektron uit de schil van een atoom kan wegslaan. Het atoom krijgt daardoor een positieve lading en wordt een ion, vandaar de term ioniserende straling. Röntgenstraling, radioactieve straling, elektromagnetische straling en straling in CT-scans zijn allemaal voorbeelden van ioniserende straling.
Ioniserende straling wordt bij medische onderzoeken gebruikt, maar ook als behandelmethode, bijvoorbeeld bij de behandeling van kanker.
De hoeveelheid straling die bij röntgenonderzoeken gebruikt wordt, is voor de individuele patiënt zo gering dat dit geen kwaad kan. Maar de medewerkers van bijvoorbeeld de röntgenafdeling moeten goed worden beschermd tegen de straling in de omgeving waar zij dagelijks werken.
Waarom wordt lood gebruikt?
Telkens als er wat van de straling op een atoomkern stuit en het die atoom ioniseert, wordt de straling wat verzwakt. Als je nu een materiaal hebt met een hoge kerndichtheid – dus met heel veel atomen in weinig ruimte – zal de straling sterk verzwakken. Hoe dichter de laag, hoe meer de straling wordt afgezwakt. Lood is zo’n materiaal met een hoge kerndichtheid. Goud heeft een nog hogere kerndichtheid, maar je zult wel begrijpen waarom dat niet gebruikt wordt in zorgdeuren!
Lood heeft als chemisch symbool Pb, van het Latijnse plumbum.
Loodequivalent
Looddeuren moeten goed berekend zijn op hun taak. En die taak is in elke situatie anders. Het hangt onder meer af van de hoeveelheid en soort straling die geweerd moet worden, het aantal stralingsapparaten in een ruimte – én die in een aangrenzende ruimte – en de afstand tussen de deur en het stralingsapparaat. Die berekening moet altijd door een klinisch fysicus van een bevoegde instantie gebeuren of door bijvoorbeeld het NRG – Nuclear Research & Consultancy Group.
De benodigde dikte wordt weergegeven in mm loodequivalent. Hiervoor wordt de dikte van het materiaal gedeeld door de factor die bij het materiaal hoort. Lood heeft factor 1, de loodequivalent van 1 mm lood is dan ook 1 mm. Staal heeft bijvoorbeeld factor 6. Dat betekent dat je 6 mm staal nodig hebt om 1 mm loodequivalent te verkrijgen. De meest voorkomende waarden liggen tussen de 1 en 3 mm loodequivalent. Je hebt overigens geen testrapport nodig voor een looddeur.
De opbouw van een gemiddelde deur met lood
Een stralingwerende deur bestaat uit verschillende lagen. Een deur van 2 mm Pb is als volgt opgebouwd:
- HPL met contactlijm, 1 mm;
- MDF, 3 mm;
- Lood, 1 mm;
- Berken multiplex, 30 mm.
We proberen de deuren zo dicht mogelijk in de buurt van 40 mm dikte te houden, zodat de deuren functioneel blijven. Er gelden geen speciale beperkingen voor zorgdeuren qua afmetingen, je hebt wel rekening te houden met de maten van de platen HPL – High Pressure Laminate.
Waar moet je aan denken als je een deur met lood plaatst?
Met alleen stralingwerende deuren ben je er niet wat de toegang van de ruimte betreft. Je moet kijken naar de hele deur/kozijn-constructie zodat er een bepaalde mate van overlap is. Daarvoor moet de deur perfect in het kozijn passen, digitaal inmeten is om die reden ideaal. Om een goede stralingdichtheid te garanderen moet je ook nadenken over het hang- en sluitwerk. Zo kan een asymmetrisch slot noodzakelijk zijn, in geval van hoge Pb-waarden. Bij zo’n slot zit de kruk aan de ene kant van de deur net wat lager dan aan de andere kant, zodat de straling er niet rechtstreeks doorheen kan. Maar denk ook aan het gebruik van een dubbele deur, de valdorpels, kantschuiven en deurnaalden en dergelijke. En tot slot: houd rekening met de praktische toepasbaarheid. Hoe wordt de (zware) deur in de praktijk gebruikt?
Extra opties bij deuren met lood
Je kunt in een deur een rechthoekig raam met loodglas – ook wel röntgenglas genoemd – maken. Dit glas bevat een flinke hoeveelheid lood waardoor het stralingwerend is. Zo kan medisch personeel zicht op de patiënt houden en zijn ze toch beschermd. Door de grote hoeveelheid lood is het glas erg zwaar, maar ook zachter dan gewoon glas. Loodglas heeft een loodequivalent van 0,5 tot iets meer dan 2 mm.
Een zorgdeur kan ook brandwerend worden gemaakt. Dit is echter geen combinatie die gecertificeerd kan worden. Als basis wordt een brandwerende deur genomen die wordt opgedikt met lood. Zo kom je tot een deurdikte van 50 mm (30 minuten brandwerend ) of 64 mm (60 minuten brandwerend).
Meer weten over binnendeuren voor jouw zorgproject? Neem contact met ons op.
